Το διαζύγιο είναι μία πολύ σοβαρή υπόθεση απέναντι στην οποία ενήλικες και παιδιά θα πρέπει να προσαρμοσθούν. Επιφέρει αλλαγές στην ζωή της οικογένειας και ταράσσει την ισορροπία του συστήματος της οικογένειας. Δημιουργεί συναισθηματικό χάος και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εμφανιστούν ακόμη και ψυχικές διαταραχές όπως άγχος, κατάθλιψη, δυστυχία κ.α. Ένα όμως πολύ σοβαρό ερώτημα που έχει απασχολήσει τους ερευνητές είναι γιατί κάποιες σχέσεις γίνονται πιο δυνατές και κρατούν στο πέρασμα των χρόνων ενώ κάποιες άλλες δεν αντέχουν.

Ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο των γονέων που θέλουν να πάρουν διαζύγιο και ζητούν βοήθεια από κάποιον ειδικό εκτός των προσωπικών τους δυσκολιών είναι αυτό των παιδιών. Για τα παιδιά μπορεί  να είναι μια τεράστια απώλεια την οποία ποτέ δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν, ειδικά όταν οι γονείς δεν έχουν μία κοινή γραμμή και βάζουν τα παιδιά ως ασπίδα για να εκδικηθεί ο ένας γονέας τον άλλον.

Συμβουλές αντιμετώπισης

Ενημερώστε έγκαιρα τα παιδιά σας. Τα περισσότερα παιδιά συνήθως καταλαβαίνουν πως κάτι δεν πάει καλά με την σχέση των γονιών τους. Με το να προσποιείστε πως δεν συμβαίνει τίποτα και όλα είναι μια χαρά μόνο άσχημα αποτελέσματα μπορούν να προκληθούν, διότι η εμπιστοσύνη των παιδιών θα κλονιστεί, ο φόβος και η αγωνία θα μεγεθύνεται δίνοντάς τους την ελπίδα πως θα είστε και πάλι μαζί.

Προσπαθήστε να αφήσετε στην άκρη όλα τα άσχημα συναισθήματα που ίσως έχετε και εξηγείστε στα παιδιά σας πως αποφασίσατε να χωρίσετε μεταξύ σας αλλά όχι εξαιτίας αυτών, και πως ότι και αν συμβεί, εσείς θα παραμείνετε για πάντα δίπλα τους. Άλλωστε επειδή χωρίζετε μεταξύ σας  δεν σημαίνει πως σταματάτε να είστε και οι γονείς τους.

Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να μιλήσουν για το πώς νιώθουν για τον χωρισμό σας. Χωρίς όμως να τα πιέζετε. Αν τα βλέπετε πιεσμένα πείτε τους να μιλήσουν σε κάποιο άτομο που εμπιστεύονται ή ακόμη και σε κάποιον ειδικό. Δείξτε τους πως τα καταλαβαίνετε και πως είστε δίπλα τους.

Πολλά παιδιά θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο και νιώθουν φοβερές ενοχές που οι γονείς τους χωρίζουν. Αυτό γίνεται γιατί πριν το διαζύγιο προηγούνται συγκρούσεις και τα παιδιά χρησιμοποιούνται  ως μέσο ενοχοποίησης του άλλου συντρόφου. Μην βάζετε τα παιδιά σας να γίνουν αλεξίσφαιρα γιλέκα μέσα σε όλη αυτή την διαδικασία.  Εξηγήστε τους, πως δεν έχουν καμία απολύτως ευθύνη για τον χωρισμό σας. Είναι μια απόφαση που έχει να κάνει αποκλειστικά με την μεταξύ σας σχέση.

Μιλήστε στα παιδιά σας για τα δύσκολα συναισθήματα που τα ίδια αλλά και εσείς βιώνετε. Δώστε τους όμως και την ελπίδα πως μπορεί τα πράγματα να είναι δύσκολα στην αρχή αλλά ολοένα και θα καλυτερεύουν.

Είναι σημαντικό μόλις ο χωρισμός ανακοινωθεί στα παιδιά , οι γονείς να μένουν χωριστά έτσι ώστε να μην δημιουργούνται ελπίδες στα παιδιά πως οι γονείς θα είναι και πάλι μαζί. Εξίσου σημαντικό είναι τα παιδιά να μην αλλάξουν σπίτι και βιώσουν πολλές αλλαγές μαζί – εφόσον αυτό είναι εφικτό.

Να είστε συγκεκριμένοι στα θέματα που αφορούν την καθημερινότητα των παιδιών, για παράδειγμα ποιος γονιός θα τα πηγαίνει στις δραστηριότητες, πόσο συχνά θα βλέπουν τον πατέρα τους κτλ. Μην αφήνετε να αιωρείται τίποτα. Τα παιδιά σε αυτή τη φάση τις ζωής τους έχουν την ανάγκη να είναι σε ένα πρόγραμμα.

Ένα συνηθισμένο λάθος που γίνεται συχνά από τους γονείς είναι να λένε στα παιδιά τους πως ο χωρισμός ήταν κοινή απόφαση. Όταν αυτό δεν ισχύει, πρέπει να λέγεται στα παιδιά τα οποία οφείλουν να ξέρουν την αλήθεια. Αν εγκαταλείπεστε ως σύζυγος, μην κρύβετε την θλίψη σας από τα παιδιά, για να μπορούν κι εκείνα αργότερα να δείχνουν τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνουν.

Μην παρουσιάζετε στα παιδιά σας κάποιον νέο σύντροφο εάν δεν είναι κάποια σταθερή σχέση.

Βάλτε τα παιδιά στη διαδικασία αναζήτησης νέου σπιτιού τόσο για τα ίδια, αν χρειαστεί να αλλάξουν, όσο και για τον πατέρα. Καθώς και στο πακετάρισμα των πραγμάτων. Η συμμετοχή αυτή κάνει το χωρισμό πιο σαφή και βοηθά στη γρηγορότερη αποδοχή του.

Μη μιλάτε άσχημα και μην τσακώνεστε μπροστά στα παιδιά. Στην αρχή, αυτό μπορεί να είναι δύσκολο ή αναπόφευκτο. Αλλά αν αυτό συμβεί εξηγείστε με λόγια απλά και ξεκάθαρα στα παιδιά το λόγο το κάνατε.

Πολλές φορές συναντάμε στους χωρισμούς τα δύο άκρα: από τη μία συναντάμε  τους συγκρουσιακούς γονείς, οι οποίοι βάζουν πάνω από όλα το Εγώ τους και καταλήγουν σε ένα  πεδίο μάχης βάζοντας  τα παιδιά να διαλέξουν στρατόπεδο. Από την άλλη συναντάμε τους «πολιτισμένους» γονείς που συμπεριφέρονται σαν να μην συμβαίνει απολύτως τίποτα. Δεν χρειάζεται να αποφεύγετε κάθε είδους σύγκρουση μπροστά στα παιδιά σας, αρκεί να μην το παρακάνετε. Η ανύπαρκτη απουσία συγκρούσεων στο χωρισμό μπορεί να φαίνεται ακατανόητη στα μάτια των παιδιών.

Αν νιώθετε πιεσμένοι και έχετε την ανάγκη να μιλήσετε με κάποιον, ένας καλός φίλος είναι μια καλή επιλογή. Απλά μην επαναλαμβάνετε τα ίδια και τα ίδια και μένετε κολλημένοι σε γεγονότα που δεν πρόκειται να αλλάξουν. Κάντε μία δραστηριότητα που σας αρέσει για να εκτονώσετε την ένταση.

Μη προσπαθείτε να αποσπάσετε πληροφορίες για τον/την πρώην σας μέσω των παιδιών. Το παιδί νιώθει ενοχές όταν παίρνει τον ρόλο του αγγελιοφόρου.

Όταν ο άλλος γονιός δεν τηλεφωνεί στα παιδιά ή δεν τα συναντά στο προκαθορισμένο ραντεβού, εκείνα νιώθουν θυμό και πως ματαιώνονται. Δείξτε τους πως τα καταλαβαίνετε και μη δικαιολογείτε ή μην κατηγορείτε τον άλλο γονιό. Πείτε τους πως σε καμία περίπτωση δεν φταίνε αυτά.

Μη προσπαθείτε να γίνεται φίλοι με τα παιδιά σας. Τα παιδιά χρειάζονται γονείς που να τους εμπνέουν σιγουριά και όχι έναν ακόμη φίλο.

Μη παραμελείτε τον εαυτό σας και τις ανάγκες που έχετε εν ονόματι των παιδιών. Αν εσείς είστε καλά τότε θα είναι και τα παιδιά σας καλά. Ένας καλός γονιός είναι ένας ευχαριστημένος γονιός και όχι ένας γονιός που περνά το μήνυμα του «θυσιάζομαι για εσένα». γιατί αυτό μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει.

Χρύσα Πήλιου

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια

 Πηγές:

• Bohannan, P. (Ed.), (1970). Divorce and After: An Analysis of the Emotional and Social Problems of Divorce. Garden City, NY: Doubleday.
• Trafford, A. (1984). Crazy Time: Surviving Divorce. New York: Bantam Books.